De propeller van een boot valt te vergelijken met bijvoorbeeld de tandwiel verhouding van een motor en bromfiets. Door de schroef te veranderen kan je de overbrengingsverhouding aanpassen om meer optrekkracht of topsnelheid te behalen.

Wanneer is de schroef aan vervanging toe?

Er wordt vaak te lang doorgevaren met een beschadigde of kapotte schroef. U merkt een beschadigde of kapotte schroef op aan zware trillingen tijdens het varen. Dit komt omdat de schroef uit balans is (afgebroken blad) of beschadigd is waardoor deze niet goed door het water snijdt. Dit beïnvloedt de prestaties van de motor en vermindert het vaarcomfort.

Ook kan een schroef aangetast worden. Dit kan door corrosie en cavitatie komen.

Corrosie
Corroderen of hoe de meeste mensen het kennen in het geval van staal: roesten. Elk metaal heeft een vorm van corroderen. Dit is een laag wat zich over het materiaal vormt door reactie met water/lucht. Afhankelijk van het materiaal, zoet of zout water en de combinatie van het materiaal tussen de schroef en de schroefas kan dit proces snel of minder snel voorkomen. Het is altijd belangrijk om de juiste anode te monteren voor het water waarin gevaren wordt.

Als de putten in de schroef staan is het verstandig om de schroef te vervangen. De putten zorgen voor een weestand waardoor de schroef minder efficiënt is.

Cavitatie
Cavitatie is het imploderen van de gasbellen die ontstaan door het koken van het water. Maar water kookt toch pas bij 100° Celsius? Dat klopt, maar tijdens het draaien van de schroef ontstaat er een hoge en een lage druk. De hoge druk is de kant waar die schroef het water naar toe duwt waardoor er een lage druk aan de andere kant van de schroef ontstaan. Door de lage druk wordt ook het kookpunt van water verlaagd. Hierdoor kan het water dus al op kamertempratuur gaan ‘koken’. De gasbellen die ontstaan kunnen bij het imploderen de schroef van de boot aantasten.

Het materiaal van de schroef

De meest gebruikte schroeven zijn gemaakt van aluminium of RVS. RVS is een stuk sterker dan aluminium, waardoor deze minder snel beschadigt. Hierdoor is het ook mogelijk om de bladen van de schroef dunner te maken waardoor de efficiëntie verhoogd wordt. RVS is daarentegen wel een behoorlijk stuk duurder.

Aluminium propellers worden gebruikt bij vermogen tot ongeveer 40 PK en bij motoren waarmee vaak door rotsachtige wateren gevaren wordt. Dit omdat aluminium meer meegeeft dan RVS bij het raken van een steen o.i.d.

Bij hele kleine buitenboordmotoren worden ook kunststof propellers gebruikt. Dit is een goedkopere variant maar voor de gebruikte vermogens voldoende schroef en hiermee heeft u geen last van aantasting door het water.

Bij zoet water varende schepen of boten met een ‘vaste’ schroef wordt vaak brons gebruikt. Dit omdat brons zachter is en deze eenvoudiger te repareren zijn.

De spoed van een schroef

Wat is de spoed?

Spoed is de hoek waaronder de bladen op de schroef staan. Het nummer waar de spoed mee wordt aangegeven is het aantal inches wat de schroef theoretisch verplaatst bij 1 volledige omwenteling. Door een schroef met een andere spoed te monteren kan je andere vaareigenschappen behalen. Door een schroef met een lagere spoed te bevestigen krijg je meer trekkracht en wordt het toerental op topsnelheid verhoogt, maar de topsnelheid zal wel minder worden. Door de spoed te verhogen zal de trekkracht en het toerental op topsnelheid afnemen, maar de topsnelheid zelf verhogen.

De juiste spoed kiezen

U wilt natuurlijk de optimale prestaties behalen van uw motor. Door de spoed te veranderen kunt u veel verschil bereiken. Door te luisteren en te kijken wat de huidige eigenschappen zijn kunt u bepalen of een andere spoed de oplossing kan zijn.

Heeft uw boot veel moeite met het op gang komen en klinkt het alsof hij niet zijn volledige toeren haalt met vol gas? Dan zal de spoed waarschijnlijk te groot zijn. Met een kleinere spoed zal de boot sneller op topsnelheid komen en misschien wel topsnelheid winnen ten opzichte van de vorige schroef.

Vaart u vol gas en klinkt het juist alsof de motor te veel toeren maakt? Dan zal een hogere spoed dit toerental verlagen en een hogere topsnelheid geven. Dit is ook beter voor de motor en het verbruik.

Als u dezelfde schroef wilt als u nu heeft, staat er vaak een code op de schroef. Deze code bevat meestal het spoednummer aan het eind. Hierdoor kunt u de juiste spoed kiezen bij het bestellen van een nieuwe schroef.

Afmetingen van de schroef

Propellers worden aangegeven met 2 maten. De diameter en de spoed. Door de diameter te vergroten kan de schroef meer water verplaatsen. Hetzelfde idee als met spoed: grotere diameter is meer trekkracht en meer toeren, kleinere diameter is minder trekkracht en meer toeren.

Bij het bestellen van een nieuwe schroef is het belangrijk om te kijken naar de afmetingen van de as en het aantal tanden. De schroef heeft een aantal tanden en een diameter welke overeen moeten komen met de as waar de schroef op bevestigd wordt.

Aantal bladen van de propeller

Vaak is er de keuze uit 3 of 4 bladen. 4 bladen zorgt voor meer oppervlakte om het water mee te verplaatsen. Dit zorgt voor aanzienlijk meer stuwkracht en wordt gebruikt bij zware boten of boten die gewicht moeten duwen of slepen (waterskiën/wakeboarden). Hierdoor zal je wel wat inleveren op topsnelheid. Met 3 bladen behaal je hogere snelheden maar lever je in op stuwkracht. Dit zal voor de pleziervaart vaak voldoende zijn.